Iragan urteko aktualitatea markatu du euskalgintzak. Azken ikerketa soziolinguistikoek erakutsi dutenez, euskal hiztunen gainbehera absolutua geldiaraztea erdietsi bada ere, balore erlatiboetan errealitatea ezkorragoa da. Hori dela eta Euskal Konfederazioak argi utzi zuen, «euskara biziraun dezan 2050ean Iparraldeko herritarren %30a euskalduna izan beharko da». Gaur egun, hiztunen %19k daki euskaraz. Euskararen irakaskuntzaren alorrean Seaskak betetzen du funtzio garrantzitsuena Ipar Euskal Herrian. Zentzu horretan, hainbat auziri egin diete buru 2023an, hala nola, Senpereko lurren salmentaren auzia, Beskoitzeko ikastolaren baimen ukatzea edota azterketak euskaraz egiteko etengabeko erronka.