Historia solas

Historia solas | Greba mugimenduak Euskal Herrian (II)

Historia solas

Gipuzkoan izan den lehen greba mugimenduen artean, 1931an Pasaiako arrantzaleek antolaturikoa aipa daiteke. Espainiako Bigarren Errepublikaren eta langile borrokaren goraldiaren testuinguruan izan zen. Lan eta bizi baldintzen hobetzea galdegiten zuten arrantzaleek, eta greba orokorra Donostiara hedatzen entseatu ziren. Estatuko indar armatuek, ordea, tiroz jaso zituzten langileak eta zazpi hil zituzten. Gerora Ategorrietako Sarraskia gisa ezagutua izanen zen gertakari hori. Tentsio handien artean, ororen buru, enpresaburuek langileen galdeak onartu behar izan zituzten.

Historia solas | Greba mugimenduak Euskal Herrian (I)

Historia solas

1890eko maiatzean Bizkaian egin zuten lehen greba orokor modernoa izan zen. Sozialistek antolatuta, hilaren 13an Zugaztietako Orconera meategian 200 lagun hasi eta gertuko meategietara ere zabaldu ondotik 30.000 langile izan ziren greban ugazaben tabernatik at jateko eskubidea eta ugazaben barrakoitik at lo egiteko eskubidea aldarrikatuz. Facundo Perezaguak zuzenduak, langileek Bilbora joateko ahalegina egin zuten, baina armadak eskua hartzea erabaki zuen. ororen buru, nagusiek aldarrikapenak onartu zituzten, baita udan bederatzi orduko lanaldia eta neguan hamaika ordukoa izatea ere.

Historia solas | Felizia Olabe, Gasteizko emazte mezenasa

Historia solas

Felizia Olabe Salaberri (1838 - 1912) Gasteizko mezenas garrantzitsua eta ongilea izan zen. Familia burges bateko alaba bakarra izan zen. Bere gurasoak zendu zirelarik, oinordekotzan jasotako ondarea hiriko instituzio desberdinen artean banatu zuen: eliza, udala, hezkuntza, egoera txarrean zeuden emazteak, haurrak... Emazte berezi horren bizia ezagutarazi digu aste honetan Peio Etxeberrik.

Historia solas | Bartolome Karrantza, Inkisizioak jazarritako artzapezpikua

Historia solas

1503an Miranda de Argan jaiotako nafar hau historiara pasa zen Felipe II.a erregearen Gortean eragin handiena izan zuen gizonetako bat izateagatik eta teologiari buruz egindako lan gotorrengatik. Toledoko (Gaztela) artzapezpikua izan zen, eta paper garrantzitsua jokatu zuen Trentoko Kontzilioan. Kristautasunza zuen ikuskerak arazoak sorrarazi zizkion Inkisizioarekin. Birritan auzitara eramana izan zen Erasmo eta Luteroren ideien eragina zuelakoan. Presondegian zortzi urte eman ondotik hil zen teologo nafarra. Pertsonai berezi horren berri eman digu Peio Etxeberri historialariak.

HISTORIA SOLAS | Aberri Eguna frankismo ondoan

Historia solas

Espainiako Gerla Zibilaren ondotik, bi hamarkadetan Aberri Egunik ez da ospatuko. 1947 eta 1949 arteko salbuespenekin, 1963ean antolatu zen Francoren estatu kolpearen ondoko lehen Aberri Eguna, Itsasun (Lapurdi). Hortik aitzina urtero antolatuko da, urtez-urte, ospakizunaren izaera aldatuko, eta aldarrikapenak nahiz antolatzaileak ugarituko direlarik.