Frantziako lehen ministro François Bayrouk 2026rako aurkeztu duen aurrekontu planak oihartzun handia piztu du, bai hedabideetan eta batez ere oposizioan. Estatuaren defizita %4,6raino jaisteko asmoarekin, 43,8 miliar euroko aurrezki plana iragarri du, besteak beste, bi besta egun ezabatzearen truke: Bazko astelehena eta maiatzaren 8a.

Bayrouren hitzetan, helburua argia da: “2029rako oreka berriz atxemaiteko bidea finkatu dugu”. Horretarako, gastu publikoa menperatzea eta kargen emendio “automatikoaren” kontrola ezinbestekotzat jo ditu. Bistan da, ordea, neurri hauek ez direla edonola irentsikoak: ezkerrak eta Rassemblement Nationalek zentsura mozio bat ez dute baztertzen.

Funtzio publikoko soldatak eta erretretak ukitu gabe utziko dituela adierazi duen arren, arlo bakarra salbuetsia izanen da murrizketetatik: defentsa. “Lanjer berezi batzuek mundua mehatxatzen dute aurten”, erran du Bayrouk, eta hortik dator aurrezki plana 40 miliatik 43,8 miliarrera igotzea.

Ekonomialari eta sindikatuen artean, zalantzak areagotu dira: eguneroko bizitzan murrizketek izanen duten eragina eta besta egunen kentze sinbolikoak jendartearen haserrea areagotzen ahal dute. Estatuak “lehenik berak eman behar du adibidea”, erran du Bayrouk; baina galdera da noren bizkar eginen den adibide hori.

Eguzki Urteaga soziologo eta EHU unibertsitateko irakasleak argitaratu duen azken liburuak euskararen egoera aztertzen du. Frantsesez idatzi du Situations et politiques linguistiques au Pays Basque eta L'Harmattan argitaletxeak plazaratu du. Euskararen ezagutzaren eta erabileraren arteko arrailduraz sakontzen du liburuan baionarrak, eta soziolinguistikoki euskarak bizi duen egoera aztertzen du Euskal Herri osoan.

Baionako Marracq auzoan dagoen Largenté ikastetxeko 1.500 ikasleek zuzendari berria ukanen dute irailetik goiti. Filipe Mayte donazahartarrak bere kargua utziko du 12 urtez zuzendari izan ondotik eta Mathieu Pommiers sortzez angeluarrak ordezkatuko du eta Bordeletik Baionara etorriko da.

55 urte ditu Filipe Maytek eta Angèle Mericik sortu Ursulines ordenarentzat segituko du lanean parte haundiz. Eta beste partea Ataria elkartean pasatuko du. Euskal Herria, bere lurraldea, historia, kultura, hizkuntza, gaurkotasuna eta profesionalen jakintza egungo eta etorkizuneko belaunaldiei transmititzeko beharraz ohartuz sortu zuten Ataria. Formakuntzak laster eskainiko dituzte.

Euskotren ligako estropada guziak eta Kontxako Bandera eraman zituzten Donostiako Arraun Lagunak elkarteko emazteek iaz. Aurten ez dute txapelketaren abiatzea hutsegin Bilboko eta Sestaoko banderak eraman ondotik iragan asteburuan. Bainan bietan segundu bat baino gutiagora heldu zitzaizkien gibeletik oriotarrak. Maila eta lehia haundia izanen dela aurten iduritzen zaio Joana Halsouet donostiarren patroi berriari. Orion arraunean ari den Ainhoa Etxenikek ere uste du aurten buru eginen dietela oriotarrek eta tolosaldekoek donostiarrei.

Oriok ustekabe txarra jasan zuen ekainean Gipuzkoako txapelketa kari ez bait zuen Euskadiko txapelketarako txartela lortu ahal izan. Seigarren lekuan baizik ez zuen bukatu. Bainan desilusioak inarrosi ditu oriotarrak eta bigarren lekuan bukatu zuten justu Arraun Lagunaken gibeletik joan den larunbat eta igandean Euskotren ligaren karietara.

Euskalgintzako hainbat eragile Baionako karriketara atera dira EEPren finantzaketaren inguruko kezkak agertzeko. 2017tik izozturik den aurrekontuaren aurrean, Frantziako Estatuak iragarritako 100.000 euroko igoera "trufa" gisa salatu dute.

Dozenaka eragile euskaltzale bildu ziren atzo Baionako karriketan, Euskararen Erakunde Publikoaren (EEP) aurrekontu eskasa salatzeko. Frantziako Estatuak 100.000 euroko igoera iragarri badu ere, euskalgintzak trufa gisa jo du neurria, kontuan hartuta aurrekontua 2017tik izoztuta dagoela eta, gainera, aurten hainbat eragilek diru-laguntzen murrizketak jasan dituztela, azalpenik gabe.

Protestaren antolatzaileek egoera "larritzat" jo dute eta ohartarazi dute euskararen desagertze arriskua erreala dela. Gogorarazi dute 2025erako ezarritako hizkuntza-helburuak (%26-%30 hiztun) betetzeko ez dela behar adinako baliabiderik, eta bi urteko "atzerapausua" eta "porrot politikoa" salatu dituzte.

Protestan parte hartu zutenek salatu zuten Frantziako Estatuaren ekarpena hutsala dela eta, gainera, tokiko ordezkarien jarrera ez dela batere egokia, euskararen prekaritatea normalizatzen ari delakoan. EEPren inguruko egoera kezkagarria dela azpimarratu zuten, eta baliabide nahikorik gabe, hizkuntza-politikaren helburuak betetzea ezinezkoa izango dela ohartarazi zuten.

Eskolatuak ez diren 3500 gazte pasatzen dira urte guztiez Ipar Euskal Herriko Misio Lokaleko 34 permanentzietatik. 16 eta 25 urte arteko gazteak berjendarteratzen laguntzen ditu Misio Lokalak orientazio, formakuntza eta laneratze sailetan. Krisia egoerari buru egin behar dio behartua izanen baita kontratu mugatu guziak ez arraberritzea Frantzia instituzioen diru laguntza sozialak ttipitzen ari baitira. Hala ere, berri onak badira.

BASERRIBERRI Mugazgaindiko lehen formakuntza-jendarteratze obra eraman ahal izan du Misio Lokalak. Peio Martikorena Fundazioa jabe den Dantxarineko baserri bateko teilatua arraberritu dute, Ipar Euskal Herriko, Nafarroako eta Gipuzkoako hainbat formakuntza eskolak, egitura sozialek eta partaideek. Bukaeran mugazgaindiko 9 gaztek zurgintza-diploma bat eskuratzen ahalko dute.

Hendaian etxebizitza larrialdi egoera bizia da: bizitokien %27 bigarren etxebizitza dira eta 700 familia alokairu sozial baten esperoan daude. Horren erdian, Herriko Etxeak Moleres izeneko 40.000 m2-ko eremuan 250 etxebizitza eraikitzeko egitasmoa jarri du mahai gainean. Oposizioko talde abertzaleak salatu du proiektu horrek azken berdegune zabala galaraziko duela, eta gogorarazi du Kotte Ezenarro auzapezak 2020ko hauteskunde kanpainan lurrak laborantzarako kalifikatzeko konpromisoa hartu zuela. Desengaiamendu eta faltsukeria leporatu dizkio gehiengoari Laetitia Navarronek, Hendaia Biltzeneko zerrenda buruak. Herriko Etxearen arabera, ordea, Moleres betidanik izan da eraikigarria. Chantal Kehrig lehen axuantaren hitzetan, proiektuan aurreikusitako etxebizitzen gehiengoa lehen bizitoki izango dira, eta gelditzen diren %40an ere, lehentasuna emanen zaie bizileku nagusiei eta etxebizitza merkeei. Aldiz, oposizioak uste du bigarren etxebizitzen eta etxebizitza turistikoen hedapenaren aurrean, ez direla neurri eraginkorrak hartzen ari. Hendaia Biltzenek Echaniz-Le Meur legea zorrotz aplikatzeko exijitzen du: lege horrek etxebizitza berrien %100 lehen bizitoki izatea agintzen du bigarren etxebizitza gehiegi dituzten herrietan, hala nola Hendaian. Gehiengoaren iritziz, ordea, legearen eragina oraindik mugatua litzateke eta ez da oraindik indarrean jarri. Laetitia Navarronek argi du: obrak oraindik hasi gabe dauden heinean, proiektua gelditzeko ahaleginak egingo dituzte, nahiz eta etsipen giroa gero eta nabarmenagoa den.

Droga, alkohola, mugikorra eta beste adikzio batzuen oihartzuna ukanik eta ikusirik lizeoetan eta Nafarroako errugbi taldean prebentzioa egin zutela, Hazparneko errugbi taldeak ere gai horien aipatzeko beharra sentitu du jokalari gazteekin. Horretarako Adiction France elkartea deitu dute hitzaldiaren emaiteko gisan eta helburua litaike urte oroz edo bi urtetarik behin prebentzio hitzaldia baten antolatzera jokalariekin lanketa baten egiteko xedez. Lehen hitzaldi hau, gaztetxo, kadet, arteko eta senior kategoriei zuzendua da, eta guraso, trebatzaile eta Hazparneko beste kiroletako trebatzaile eta jokalari ere hurbil daiteke. Hastapen batean, Adiction France elkarteak prebentzio hitzaldia emanen du eta ondotik, gurasoak eta trebatzaileak gelatik aterako dira gazteek haien artean hitz egin dezaten. Hitzordua goizeko 10etan finkatua da Hazparneko errugbi taldeko lokalean.

Urruñako Bixikenea eremua estreinatuko dute igande honetan. Herriko Etxea bertan kultur polo berria sortzen ari da, tokiko kultur ekimenak eta profesionalak biltzeko helburuarekin. Xabxaben kolektiboak espazioa apaindu du eta egun osoko egitaraua prestatu dute estreinaldirako: bi argazki-erakusketa, tailerrak, ikuskizunak eta kirol jarduerak egongo dira. Ekitaldien programa osoa Herriko Etxearen webgunean kontsulta daiteke. Bixikenea 2023an erosi zuen Herriko Etxeak. Lehen La Poste-ren opor-zentroa izan zen, eta 15 hektareako lursailean kokatua dago. Gaur egun, kultur egitasmo handienetako bat bilakatuko da, tokiko sortzaileentzako dedikatu espazioak izango ditu.