Hirurehun sortze gutxiago zenbatu dira 2023an, Ipar Euskal Herriko hiru ospitaleetan. Orotara, 3.700 haur sortu dira iaz, 2022an 4.000 izan zirelarik. Joera hori nabarmendu da ere frantses Estatuan, eta testuinguru horretan «berrarmatze demografiko» baten beharraz ohartarazi zuen Emanuel Macron presidenteak. Hiztegi militarraren baliapen horrek, hautsak harrotu zituen. Euskal Herriko datuei begira ere, 2021ean, 6,9 sortze izan ziren mila biztanleko; 2000 urtean 8,7 izan zirelarik. Sortzeen beheititze horren arrazoi nagusia, bizi kostuen kariotzea litzateke, eta ondorioz, lehen haurra ukaiteko adinaren gibelapena.

Txirrindularitza, mugak gainditzeko. Team Iparraldek 2024ko sasoi berrirako taldea aurkeztu du. Talde honek Hego Euskal Herriko eta, bereziki, Gipuzkoako txirrindularitza federakuntzekin harreman estuak garatu ditu; horri esker, Gipuzkoako itzulian parte har dezake.  Iragan sasoia izugarri ona izan da Team Iparraldearentzat, lau garaipen erdietsi baititu Hego Euskal Herriko errepideetan, eta gainera, Kaiet Iribarnek Iruñeko Finisher taldearekin izenpetu baitu. Beraz, aurten, beste hainbeste erdietsi nahi lukete IPar Euskal Herriko hamalau txirrindulari gazteek.

Elkartetik, kooperatibara. Eraikuntzako ekai eta materialak berreskuratzen ditu Patxa'mak, prezio merkeagoak proposatuz eta horien berrerabilpena bultzatuz. Bost urtez elkarte gisara egin dute lan hori, baina hemendik aitzina, kooperatiba gisara eginen dute. Duela bi urte Baiona iparrean plantatu ziren 500 metro karratuko gune batean. Egitura berrian bat eginen duten hirurogei kide atzeman dituzte, izan enpresa, eragile publiko, alokatzaile sozial edo profesionalak. Partaide nagusien artean dira, nesteak beste, Euskal Hirigune Elkargoa, Bil Ta Garbi, ESTIA ingeniaritza eskola, ISA BTP institutua, I-Ener, Bizi eta Euskal Moneta.

Asier Altuna zuzendariaren 'Bertsolari' filma eskaini dute Donibane Garaziko zineman, joan den ostiralean. Zine eztabaidan parte hartu du, besteak beste, Andoni Egaña bertsolari ezaguna. Azken urteetan bertsolaritzak ukan duen bilakaeraz mintzatu da zarauztarra. Bertsolaritza osagarri onean ikusten duen arren, euskal hizkuntzarekiko arrangura duela azpimarratu du: «Bertsoak euskara behar du, eta euskararen kasuan, ez dakit botila erdi beterik edo erdi hutsik dagoen».

Laborarien nekeziak salatzeko mezu ikusgarria Jutsin. ELB, FDSEA eta sindikatu gabeko laurogei laborarik beren traktoreak batu dituzte Jutsin, «SOS» mezu erraldoi bat igortzeko. Etxalde txikiek ber nekeziak pairatzen dituztela ohartarazi dute, beren lanbidetik bizitzea gero eta nekeagoa baitute. Joan den astean izan mobilizazioen ondotik, Garazi, Amikuze eta Oztibarreko laborari talde batek denak batzeko eta ekintza sinboliko azkar baten egiteko ideia ukan du.

Zergatik gibelera bota dituzte Immigrazio legearen artikulu gehienak? Frantziako Konstituzio Kontseiluak lege horren abantsu herena zentsuratu zuen joan den urtarrilaren 25ean. 86 artikuluetatik 32 bertan behera utzi ditu, hala nola, paperik gabe izatea delitu bilakatzen zuena edota senideen biltzea oztopatzen zuena. Konstituzio kontseiluak ebatzi du 32 neurri horiek «ez dutela zerikusirik legeak landuriko gaiarekin», hots, immigrazioarekin. Etorkinen eskubideen aldeko elkarteak pozik agertu dira baina Alain Larrea abokatuak oroitarazi duenez «neurri zorrotz horiek beste lege batzuen bidez onartu daitezke».

Gero eta alokatzaile gehiagori gertatzen zaio etxetik kanporatua izatea. Abbé Pierren adierazpenetik 70 urte pasa diren egun berean, ekintza bat burutu du Aldak Baionan. 30 bat pertsona lerrokatu dira suprefeturan, aurpegia maskara xuriz estalirik eta ezpata bat zutela zintzilik gainean. Alokairu eteteen bidezko kanporaketa kasu andana zenbatu dituzte azken hilabeteetan; horren erakusgarri da iaz 97 laguntza galde jaso zituztela. Besteak beste, Fabrice Duponten kasua azpimarratu du Aldak. Hemeretzi urtez apartamentu batean bizi izan da Miarritzen, eta orain, Kaledonia Berrian bizi den jabeak kanporatu nahi du, apartamentua saltzeko xedea duelako. Sustengu gaualdi bat antolatzen du Aldak otsailaren 24an, Duponten gastuei buru egiteko.

Ez da bakerik Arbonan, auzapezaren eta oposizioaren artean. Eskola berriaren eraikuntzak bazterrak inarrosten segitzen du; oposizioak, beste behin ere, lur kutsatuen gainean eraikitzen ari direla leporatu dio Marie-Josée Mialocq auzapezari. Eta berrikuntza da, oposizioak egin eskaerari erantzunez, urte bat berantago eta ARS eskualdeko osasun agentziaren aholkuak segituz, epaileak lurren azterketa sakonagoa galdegin duela. Mialocq auzapezak, aldiz, difamazioan aritzea leporatu dio oposizioari, eta behar diren azterketa oro eginak izan direla baieztatu du. Eraikuntza lanekin segitzeko asmoan berretsi da, epaileak azterketa galdegin duen arren.

Irakasle postu gehiago eta lansarien hobetzea galdegin du hezkuntza saileko langileak. Bordeleko akademiaren eremuan, ehun postu gutxiago izanen dira, 70 gutxiago lehen mailan eta 31 bigarren mailan. Hori dela eta, CSA Administrazioko komite sozialaren azken bilkuran uztea deliberatu dute sindikatuek, eta greba egiteko deia luzatu dute. Baionako manifestaldia FSU, FO, CGT, SUD, SGEN eta UNSA sindikatuek antolatu dute, eta 850 pertsona batu dituzte. Bordeleko akademiaren arabera, langileen %20k parte hartu du greban, eta Ipar Euskal Herriko hainbat ikastetxe hetsirik izan dira.